Wodorowe testy oddechowe są prostym, nieinwazyjnym i bardzo ważnym badaniem wykorzystywanym w diagnostyce wielu schorzeń gastroenterologicznych, w tym wykrycia nietolerancji laktozy i innych cukrów. Testy te są na tyle nieskomplikowane dla lekarza i pacjenta, że są często i chętnie wykonywane.
Wskazaniem do wykonania testu oddechowego może być zespół przerostu bakteryjnego w jelicie cienkim (SIBO), zespół jelita nadwrażliwego (IBS), monitorowanie leczenia celiakii. Są różne rodzaje wodorowych testów oddechowych, na przykład na tolerancję fruktozy, laktozy, ksylitolu, laktulozy, sorbitolu.
Czym jest wodorowy test oddechowy po obciążeniu laktozą?
Wodorowy test oddechowy z laktozą pozwala określić poziom wodoru w wydychanym powietrzu, po podaniu pacjentowi laktozy.
W procesie fermentacji wodór jest wytwarzany przez bakterie obecne w jelicie cienkim i grubym, w przebiegu niektórych chorób nie wszystkie węglowodany zostają strawione i ulegają fermentacji. Ten test pozwala zdiagnozować nietolerancję laktozy, zaburzenia jej wchłaniania.
Wodorowy test oddechowy – na czym polega?
Badanie jest nieskomplikowane i polega na określeniu poziomu wodoru w wydychanym przez pacjenta powietrzu poprzez jego pomiar po wypiciu roztworu. Każdy pacjent dostaje jednorazowy ustnik. Dokonuje się kilka pomiarów: przed zażyciem roztworu, następnie w kilku konkretnych odstępach czasu po jej wypiciu.
W przypadku testu laktozowego podaje się pacjentowi roztwór z 25 g laktozy rozpuszczonej w 250 ml ciepłej wody. U dzieci dawka jest zależna od wagi i wynosi 1g/kg masy ciała, jednak nie przekraczając dawki 25 g laktozy.
Przed podaniem przygotowanego roztworu wykonuje się pomiar kontrolny celem ustalenia stężenia podstawowego, zaś kolejne pomiary wykonuje się kolejno w 15, 30, 60, 90 i 120 minucie testu.
W niektórych przypadkach przeprowadza się dodatkowe pomiary w 150 i 180 minucie, zaś przy potwierdzeniu lub wykluczeniu SIBO zależnego od laktozy dodatkowo należy wykonać jeszcze pomiar w 45 minucie testu. Test trwa zazwyczaj około 3 godzin.
Jakie są wskazania do wykonania wodorowego testu oddechowego?
Wskazaniami do testu mogą być objawy problemów z układem pokarmowym, takiej jak bóle brzucha, wzdęcia, odbijanie, dyskomfort w obrębie jamy brzusznej, zaparcia i biegunki, nudności, zgaga, bolesne skurcze jamy brzusznej. Dodatkowo do powyższych dochodzą jeszcze objawy ogólne takie jak zmęczenie, bóle głowy, mięśni, stawów.
Najczęściej testy te są stosowane do potwierdzenia lub wykluczenia następujących chorób:
– zespół przerostu bakteryjnego w jelicie cienkim (SIBO)
– zespół jelita drażliwego (IBS)
– nietolerancja laktozy, laktulozy, ksylitolu, sorbitolu
– marskość wątroby
– zapalne choroby jelit
– choroba uchyłkowa jelita grubego,
– niewydolność zewnątrzwydzielnicza trzustki
– zaburzenia autoimmunologiczne,
a także do monitorowania leczenia celiakii.
Wodorowy test oddechowy – przygotowanie do badania
Badanie może być wykonane w laboratorium, jednakże istnieje również możliwość wypożyczenie aparatury i wykonanie testu w domowym zaciszu, pamiętając o odpowiednim przygotowaniu do badania, które jest rozłożone w czasie i składa się z kilku etapów oraz zachowaniu odpowiedniego czasu przy dokonywaniu pomiarów.
Niezastosowanie się do wytycznych spowoduje zaburzenie wyników i test trzeba będzie powtórzyć ponownie.
Cztery tygodnie przed badaniem
Miesiąc przed umówionym badaniem nie należy wykonywać zabiegów endospowych takich jak kolonoskopia, lewatywa, fluoroskopia, hydrokolonoterapia, a także stosować antybiotyków, środków przeciwbiegunkowych (w tym niufuroksazydu) i przeciwzaparciowych, prokinetyków, furazolidonu.
Tydzień przed badaniem
Nie należy stosować inhibitorów pompy protonowej, czyli leków, które leczą dolegliwości górnego odcinka przewodu pokarmowego i zmniejszają wydzielanie kwasu solnego w żołądku. Przykładem takich leków jest omeprazol, pantoprazol, dekslanoprazol.
Trzy dni przed badaniem
W ciągu tych dni posiłki powinny być ubogie w błonnik, nieobfite i lekkostrawne. Nie powinno się spożywać owoców i przetworów, nabiału, warzyw, orzechów, miodu, ketchupu, musztardy, majonezu, ziół (w tym również w formie herbat), napojów gazowanych (wody również!).
12 godzin przed badaniem
Ostatni posiłek powinien być spożyty do 12 godzin przed badaniem, można jedynie pić wodę niegazowaną. Posiłek nie powinien być duży i zawierać dużo błonnika, tzw. posiłek niskoresztkowy. Na ten czas należy również zaprzestać palenia tytoniu i żucia gumy.
W dniu badania
Pacjent powinien być bezwzględnie na czczo, po 12-godzinnej głodówce. Ponadto zęby przystępującego do testu pacjenta powinny być dokładnie umyte pastą ziołową, o prostym składzie, bez dodatku substancji słodzących.
Zaleca się również wypicie rano w dniu badania szklanki wody niegazowanej, która wspomoże perystaltykę i wypłucze bakterie jelitowe, przyczyniające się do wzrostu wodoru w wydychanym powietrzu na czczo.
Przeciwwskazania bezwzględne
Bezwzględnym przeciwwskazaniem jest stwierdzona hipoglikemia po posiłkowa i dziedziczna nietolerancja fruktozy, która dotyczy przede wszystkim pacjentów pediatrycznych.
Obciążenie fruktozą w tym wypadku jest przeciwwskazaniem, ponieważ może generować ciężką hipoglikemię – zespół nietolerancji fruktozy ma bardzo często takie same objawy jak zespół złego wchłaniania fruktozy, na co trzeba zwrócić szczególna uwagę, zwłaszcza w przypadku dzieci.
Również w przypadku stwierdzonej lub podejrzewanej u pacjenta cukrzycy typu I lub II przed wykonaniem bezwzględnie należy skontaktować się z lekarzem prowadzącym.
Czy są przeciwwskazania do badania?
Mogą również wystąpić przeciwwskazania wynikające z nietrzymania się zaleconych przygotowań do badania, takich jak antybiotykoterapia w ciągu 4 tygodni przed badaniem, wykonywanie lewatywy lub kolonoskopii, nietrzymanie odpowiedniej diety, czy też spożycie posiłku w ciągu 12 godzin przed badaniem.
Odstępstwa od zaleconej diety i nieprzyjmowania leków mogą znacznie zaburzyć pomiary i będzie konieczność przeprowadzenia całego procesu od nowa.